• 1.1.1 forteljing (t.d. om ei oppleving eller eit saksforhold)
• 1.1.2 dramatisering/rollespel
• 1.1.3 diskusjon i klassen og i mindre grupper
• 1.1.4 innleiing til diskusjon
• 1.1.5 møteleiing
• 1.1.6 referat/resymé
• 1.1.8 presentasjon
• 1.1.9 enkle foredrag
• 1.1.10 intervju
• 1.1.11 andre yrkesretta aktivitetar etter behov

Mål 1.2 Skriftleg bruk av språket

Elevane skal kunne bruke skriftspråket, både hovudmålet og sidemålet, i ulike samanhengar og kunne avpasse innhald og språkbruk etter situasjonen

Hovudmoment
Elevane skal få øving i å skrive i ulike sjangrar, både sakprosa og skjønnlitteratur, til dømes

• 1.2.1 enkle resonnerande framstillingar
• 1.2.2 enkel analyse og tolking av tekstar
• 1.2.3 bokmelding (og ev. filmmelding)
• 1.2.4 novelle/forteljing
• 1.2.5 kÃ¥seri
• 1.2.6 rapport
• 1.2.7 referat (inkludert møtereferat)
• 1.2.8 møteinnkalling
• 1.2.9 utgreiing
• 1.2.10 brev (ulike typar som søknad og lesarbrev)
• 1.2.11 andre yrkesretta oppgÃ¥ver etter behov

Mål 1.3 Språk- og kommunikasjonslære

Elevane skal ha kunnskap om språk- og kommunikasjonslære og kunne nytte denne
kunnskapen i arbeidet med språk og tekst

Hovudmoment
Elevane skal

• 1.3.1 ha grunnleggjande kunnskap om rettskriving, formverk og sprÃ¥kføring i hovudmÃ¥l og sidemÃ¥l
• 1.3.2 ha grunnleggjande kunnskap om ordlære og setningslære, og kunne nytte denne kunnskapen i arbeidet med sprÃ¥k og tekst
• 1.3.3 kjenne stilistiske omgrep som er nødvendige i tekstanalyse
• 1.3.4 kjenne dei viktigaste elementa i sprÃ¥kleg kommunikasjon og kunne bruke denne kunnskapen i praktisk arbeid med sprÃ¥ket
• 1.3.5 ha kunnskap om skriftsprÃ¥ksituasjonen i Noreg, som tilhøvet mellom nynorsk og bokmÃ¥l, offentleg mÃ¥lbruk, pÃ¥verknad frÃ¥ andre sprÃ¥k og nydanningar i sprÃ¥ket vÃ¥rt
• 1.3.6 kjenne ulike variantar av talemÃ¥let med utgangspunkt i eige miljø (dialektar, sosiolektar, fagsprÃ¥k, gruppesprÃ¥k og slang)

MÃ¥l 1.4 Litteratur

Elevane skal ha kunnskap om norsk litteratur i ulike sjangrar med hovudvekt på litteratur frå tida etter 1940. I nokon grad kan ein også trekkje inn tekstar frå andre nordiske land og frå verdslitteraturen. Det er eit mål at arbeidet med litteraturen skal skape interesse for og glede over å lese litteratur

Hovudmoment

Elevane skal

- 1.4.1 ha lese og kunne gjere greie for eit utval av nyare norsk skjønnlitteratur og sakprosa i begge målformer. Omsett samisk litteratur skal vere med i utvalet. I utvalet av tekstar skal både kvinnelege og mannlege forfattarar vere representerte.

Desse sjangrane skal vere med i utvalet:

• 1.4.1.1 Ein roman
• 1.4.1.2 Ein dramatisk tekst (lese el. sjÃ¥)
• 1.4.1.3 Eit representativt utval av noveller
• 1.4.1.4 Eit representativt utval av dikt
• 1.4.1.5 Eit variert utval av sakprosatekstar
• 1.4.2 ha kunnskap om grunnelement i tekstanalyse og kunne pÃ¥vise og vurdere bruken av enklare stilistiske verkemiddel
• 1.4.3 ha noko kunnskap om sentrale forfattarar i samband med dei litterære tekstane og ha oversyn over perioden etter 1940

MÃ¥l 1.5 Massemedium

Elevane skal ha kjennskap til massemedium både som informasjonskjelde og kulturformidlar

Hovudmoment
Elevane skal

• - 1.5.1 kjenne til viktige massemedium (t.d. bøker, aviser, tidsskrift, vekeblad, radio, fjernsyn og film) og korleis dei pÃ¥verkar oss
• - 1.5.2 ha noko kunnskap om korleis ulike medium formidlar sprÃ¥k og tekst
• - 1.5.3 ha kunnskap om viktige trekk ved reklame og vanlege verkemiddel i reklametekstar

MÃ¥l 1.6 Studieteknikk

Elevane skal utvikle gode arbeidsmåtar i faget og kunne overføre denne kunnskapen til arbeidet med andre fag

Hovudmoment
Elevane skal

• 1.6.1 ha kunnskap om og kunne nytte elementær studieteknikk
• 1.6.2 kjenne til og kunne bruke ordlister, ordbøker og andre typar oppslagsverk som hjelpemiddel
• 1.6.3 kunne nytte biblioteket for Ã¥ finne fram til stoff dei treng
• 1.6.4 kunne nytte ulike arbeidsformer i faget, til dømes prosjektarbeid og gruppearbeid
• 1.6.5 kjenne til korleis ein utviklar, byggjer opp, endrar og skriv ferdig ein tekst og kunne nytte denne kunnskapen i arbeidet med eiga skriving, gjerne med bruk av tekstbehandling der det praktisk ligg til rette for det

Mål 3.7 Munnleg bruk av språket

Elevane skal utvikle og vidareføre arbeidet med munnleg bruk av språket frå grunnkurset

Hovudmoment
Elevane skal kunne nytte vanlege munnlege framstillingsformer med større krav til innhald og språkbruk, til dømes

• 3.7.1 innleiing til diskusjon
• 3.7.2 oppsummering av diskusjon
• 3.7.3 presentasjon av eit emne i faget
• 3.7.4 dramatisering og framføring av litteratur

Mål 3.8 Skriftleg bruk av språket

Elevane skal utvikle vidare den skriftspråklege kompetansen frå grunnkurset.

Hovudmoment
Elevane skal

• 3.8.1 ha god kunnskap om og vere sikre i hovudmÃ¥l og sidemÃ¥l
• 3.8.2 kunne skrive lengre, samanhengande tekstar pÃ¥ hovudmÃ¥l og sidemÃ¥l i ulike sjangrar med større krav til innhald, oppbygging og sprÃ¥kføring
• 3.8.3 kunne skrive ein analyse av ein skjønnlitterær tekst
• 3.8.4 kunne skrive ein analyse av ein sakprosatekst
• 3.8.5 kunne resonnere, argumentere og drøfte i skriftleg framstilling

Mål 3.9 Språk- og kommunikasjonslære

Elevane skal utvikle vidare kunnskapen om språk og kommunikasjon frå grunnkurset. I tillegg skal dei kjenne hovudlinjene i norsk språkhistorie og viktige drag ved norrønt mål

Hovudmoment
Elevane skal

• 3.9.1 ha utvikla vidare kunnskap og dugleik som er nemnde under same mÃ¥l i tidlegare kurs
• 3.9.2 ha kunnskap om viktige delar av norsk sprÃ¥khistorie med særleg vekt pÃ¥ tida etter 1830
• 3.9.3 kjenne tilhøvet mellom sitt eige talemÃ¥l og skriftsprÃ¥ka vÃ¥re
• 3.9.4 ha kunnskap om viktige trekk ved norrønt mÃ¥l og kunne peike pÃ¥ viktige skilnader mellom norrønt og moderne norsk med utgangspunkt i norrøne tekstar (minst 3 sider)

MÃ¥l 3.10 Litteratur

Elevane skal ha kunnskap om norsk og nordisk litteratur frå dei eldste tider og fram til ca. 1900 og samtidig få litteraturhistorisk oversikt og samanheng. Tekstane skal setjast inn i ein samfunnssamanheng. I nokon grad kan ein også trekkje inn tekstar frå verdslitteraturen

Hovudmoment
Elevane skal lese og ha kunnskap om

• 3.10.1 norrøn litteratur
• 3.10.1.1 Eit prosaverk (t.d. ei kort ættesoge eller eit utdrag frÃ¥ Snorres kongesoger eller Gylfaginning) og eit eddakvad eller utdrag frÃ¥ eit eddakvad (t.d. HÃ¥vamÃ¥l) bør vere med i tekstutvalet.
• 3.10.2 folkedikting
• 3.10.2.1 folkeviser skal vere med i tekstutvalet
• 3.10.2.2 eventyr skal vere med i tekstutvalet
• 3.10.2.3 segner skal vere med i tekstutvalet

- 3.10.3 1600-1700-talet

Eit utval litteratur der salmedikting og tekstar av

• 3.10.3.1 Petter Dass
• 3.10.3.2 Dorothe Engelbretsdotter
• 3.10.3.4 Ludvig Holberg
• 3.10.3.5 Johan Herman Wessel

- 3.10.4 ca. 1800- ca. 1850

Eit utval litteratur der
- 3.10.4.1 Henrik Wergeland
- 3.10.4.2 Johan S. Welhaven
- 3.10.4.3 H.C.Andersen
bør vere med.

- 3.10.5 ca. 1850- ca. 1870

Eit utval litteratur der

• 3.10.5.1 Camilla Collett
• 3.10.5.2 Ivar Aasen
• 3.10.5.3 Aa. O. Vinje
• 3.10.5.4 Bjørnstjerne Bjørnson

- 3.10.6 ca. 1870-ca. 1890

• 3.10.6.1 eit drama av Henrik Ibsen
• 3.10.6.1-4 (tekster fra) minst fire andre sentrale forfattarskapar bør og vere med
• 3.10.6.1 Amalie Skram
• 3.10.6.2 Arne Garborg
• 3.10.6.3 Alexander Kielland
• 3.10.6.4
• 3.10.6.5 August Strindberg

- 3.10.7 ca. 1890-ca. 1900

Eit utval litteratur der

• 3.10.7.1 Sigbjørn Obstfelder
• 3.10.7.2 Arne Garborg
• 3.10.7.3 Knut Hamsun

• 3.10.8 kunne knyte noko litteraturhistorie, litteraturkunnskap og stilistikk til tekstane dei les

MÃ¥l 3.11 Massemedium

Elevane skal ha noko kunnskap om skriftlege massemedium fram til 1900.

Hovudmoment

• 3.11.1 Elevane skal ha noko kunnskap om framveksten av nokre skriftlege massemedium pÃ¥ 1800-talet (t.d. bøker, aviser, folkeopplysningsskrifter, skillingstrykk og vekeblad)

MÃ¥l 3.12 Studieteknikk

Elevane skal kunne arbeide sjølvstendig og planmessig og kunne overføre denne kunnskapen til arbeidet med andre fag

Hovudmoment
Elevane skal

• 3.12.1 kunne finne fram til høveleg kjeldemateriale og kunne bruke det pÃ¥ ein kritisk mÃ¥te
• 3.12.2 kunne samarbeide om oppgÃ¥ver og prosjekt
• 3.12.3 kunne bruke delar av undervisningstida til Ã¥ planleggje og gjennomføre eigne læringsprosjekt

Mål 4.13 Munnleg bruk av språket

Elevane skal utvikle og vidareføre arbeidet med munnleg bruk av språket frå modul 3

Hovudmoment
Elevane skal

• kunne drøfte ei sak og argumentere for og mot eit standpunkt
• kunne nytte vanlege munnlege framstillingsformer med større krav til framføring, til dømes
• - foredrag om eit fagleg emne
• - presentasjon av eit større arbeid/prosjekt (t.d. særemne)

Mål 4.14 Skriftleg bruk av språket

Elevane skal kunne bruke skriftspråket, hovudmål og sidemål, med større krav til innhald, oppbygging og språkføring enn i modul 3

Hovudmoment
Elevane skal

• 4.14.1 kunne uttrykkje seg klart og korrekt pÃ¥ hovudmÃ¥let og sidemÃ¥let
• 4.14.2 kunne variere sprÃ¥kbruken (t.d. stiltone, ordval og syntaks) i eigne tekstar etter sjanger og situasjon
• 4.14.3 kunne skrive lengre tekstar med god struktur og samanheng (t.d. resonnerande framstillingar, utgreiingar, drøftingsoppgÃ¥ver, analyse av skjønnlitteratur og sakprosa, essay, kÃ¥seri og novelle/forteljing)

Mål 4.15 Språk- og kommunikasjonslære

Elevane skal ha kunnskap om norsk språkutvikling og språkvariasjon
Hovudmoment
Elevane skal

• 4.15.1 ha kunnskap om norsk sprÃ¥khistorie frÃ¥ ca. 1900 og fram til i dag
• 4.15.2 ha kunnskap om dei viktigaste mÃ¥lmerka og kunne bruke dei i heimfesting av dialektar
• 4.15.3 Elevane skal ha lese ca. 5 ulike dialektprøver med dette siktemÃ¥let
• 4.15.4 ha kunnskap om sosial variasjon i sprÃ¥ket ( t.d. sosiolektar, gruppesprÃ¥k og fagsprÃ¥k )
• 4.15.5 ha kunnskap om stilistikk og tekstsamanbinding og kunne nytte denne kunnskapen i arbeidet med tekst og sprÃ¥k
• 4.15.6 ha kunnskap om argumentasjonsteknikk og kunne nytte denne kunnskapen i tekstanalyse og arbeidet med tekstar
• 4.15.7 ha noko kunnskap om viktige skilnader mellom norsk og andre nordiske sprÃ¥k

MÃ¥l 4.16 Litteratur

Elevane skal ha god kunnskap om og oversyn over norsk litteratur på 1900-talet, og tekstane skal setjast inn i ein samfunnssamanheng. Elevane skal ha noko kunnskap om annan nordisk litteratur. I nokon grad kan ein og trekkje inn tekstar frå verdslitteraturen

Hovudmoment
Elevane skal
- 4.16.1 ha lese og kunne gjere greie for eit utval skjønnlitteratur og sakprosa i begge målformer frå 1900-talet. Både kvinnelege og mannlege forfattarar skal vere representerte. Tekstutvalet skal vise viktige tendensar, problemstillingar og utviklingslinjer i perioden

• 4.16.1.1 Ein roman eller eit drama
• 4.16.1.2 eit representativt utval korte prosatekstar (skjønnlitteratur og sakprosa)
• 4.16.1.3 eit representativt utval lyrikk skal vere med

• 4.16.2 ha god kunnskap om litterær analyse
• 4.16.3 ha lese eit utval av danske og svenske tekstar
• 4.16.4 ein islandsk tekst i original
• 4.16.4 ha lese omsett samisk litteratur
• 4.16.5 ha noko kunnskap om korleis nye medium (t.d. film, video, fjernsyn, radio, kassettar og plater) formidlar litteratur

Mål 4.17 Særemne

Elevane skal kunne fordjupe seg i eit avgrensa emne innanfor språk, litteratur eller massemedium

Hovudmoment
Elevane skal ha planlagt, gjennomført og presentert (skriftleg eller munnleg) eit større arbeid. Arbeidsstoffet skal i hovudsak hentast frå norsk (eventuelt nordisk) språk, litteratur eller massemedium. Verk frå verdslitteraturen kan også trekkjast inn. Utvalet av stoff skal vere så omfattande at det fangar inn vesentlege sider ved emnet.

Særemnet i litteratur kan til dømes vere

• forfattarstudium
• periodestudium
• sjangerstudium
• temastudium

• dialektstudium
• studium av norrønt mÃ¥l
• sprÃ¥khistorisk emne
• studium av stadnamn og personnamn
• sprÃ¥ksosiologisk emne
• stilistisk emne
• andre aktuelle sprÃ¥klege emne

• samanlikning mellom skjønnlitteratur og film
• reklamestudium
• studium av teikneseriar eller vekeblad
• analyse av sprÃ¥k og innhald i fjernsyns- eller radioprogram
• studium av massemedium som kulturformidlar
• studium av massemedium som informasjonskjelde

MÃ¥l 4.18 Studieteknikk

Elevane skal kunne arbeide metodisk, planmessig og kreativt i faget, både sjølvstendig og i samarbeid med andre og kunne overføre denne kunnskapen også til arbeidet med andre fag

Hovudmoment
Elevane skal

• 4.18.1 kunne planleggje og gjennomføre eit større arbeid, individuelt og i samarbeid med andre
• 4.18.2 kunne nytte vitskapleg arbeidsmÃ¥te i faget, syne dømmekraft, kreativitet og kritisk sans
• 4.18.3 kunne planleggje og evaluere eiga læring i faget i samarbeid med lærar